Ang Kabililhon sa atong Pinulongan

Miingon si Noam Chomsky, usa ka linggwista, “Wherever humans exist, language exists.” Sa ato pa, kung asa may tawo, anaay pinulongan o linggwahe. Ang pagsinabtanay sa matag usa mao ang susi sa kahiusahan ug kalinaw sa usa ka lugar. Mamahimong magsinabtanay ang mga tawo pinaagi sa mga berbal o dili berbal nga komunikasyon. Apan kasagaran, ginagamit nato ang atong naandan nga pinulongan aron kita magkasinabtanay ug makapagawas sa atong pagbati sa matag-usa. Pinaagi sa atong mga pinulongan, kita makahatag og inspirasyon sa uban o makasakit sa uban. Ingon ana ka bililhon ang language o pinulongan.

Matag bulan sa Agosto, ginasaulog sa tibuok Pilipinas ang Buwan ng Wikang Pambansa, diin ginahatagan og dakong pagtagad ang atong National Language nga Filipino. Nahisulat sa Artikulo XIV, Seksiyon 6 sa atong Konstitusyon Tuig 1987 nga “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at payamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.” Karong tuiga, ang tema sa Buwan ng Wika mao ang: “Filipino at Mga Katutubong Wika: Wika ng Kapayapaan, Seguridad, at Inklusibong Pagpapatupad ng Katarungang Panlipunan.”

Kasagaran sa atoa, kung madungog nato ang Filipino, ang unang mabutang sa atong hunahuna mao ang Tagalog, apan dili lang kana, kay ang Filipino mao ang kombinasyon sa tanang mga pinulongan sa tibuok Pilipinas. Buot pasabot, ang tanang pinulongan gikan sa Luzon, Visayas, ug Mindanao, ginatawag nga Filipino.

Dinhi sa Davao City, adunay daghan nga mga pinulongan tungod kay daghan usab nga mga grupo sa mga indigenous peoples, ug daghan usab ang mga midayo gikan sa managlahing lugar sa Pilipinas o sa laing nasud. Apan ang atong naandan nga pinulongan diri sa Davao mao ang Bisaya. Ako nga nagdako sa Davao City, Bisaya gayud ang unang pinulongan nga akong una nga natun-an. Mother Tongue ang tawag sa atong first language o ang unang pinulongan nga atong nadungog ug nahibalo-an. Apil kini sa atong ginasaulog atol sa pagselebrar sa Buwan ng Wika. Apan importante ba ang Mother Tongue diha sa atong pagtoon sa eskwelahan?

Matud pa sa UNESCO, ang pagtoon gamit ang mother tongue makatabang aron mamahimong inklusibo ug adunay kalidad ang pagkat-on sa mga bata. Tungod niini, mother tongue na ang ginagamit sa mga magtutudlo gikan Kinder hangtod Grade 3 diha sa ilang pagpanudlo sulod sa classroom. Ang resulta sa usa ka research nag-ingon nga mas dali makakat-on ang bata kon iyang na-master ang iyang native language. Adunay managlahi nga mga komento ang katawhan bahin aning mga butanga, apan sa kasamtangang panahon, ang mother tongue padayon nga ginatudlo sa tanang estudyante gikan Kinder hangtod Grade 3.

Bisan pa man sa managlahing opinyon nato bahin niining butanga, usa lang jud ang matuod: ang pinulongan nga atong nakat-onan og mas daling masabtan, maoy makatabang nato aron kita makatandog sa uban sa positibong pamaagi. Ang simpleng pag-ingon og “maayong buntag!”, “salamat”, “gwapa o gwapo kaayo ka”, “Gihigugma tika”, o “Gihigugma ka sa Dios” mamahimong makahayag ug makapanindot sa adlaw sa usa ka tawo. Usa pud kini ka pamaagi nga mapakaylap ang Maayong Balita ni Kristo, ang tinubdan sa tanang maayong pinulongan ug maayong binuhatan.

Sa atong pagsaulog sa Buwan ng Wikang Pambansa karong tuiga, atong tagaan og duot ug dakong importansya ang paggamit nato sa atong kaugalingon nga pinulongan. Unta magamit nato kini aron ipakita ang gugma nato sa atong isigkatawo. Kung mabuhat nato kini, mamahimo natong makab-ot ang kahiusahan ug kalinaw. (Jeffren P. Miguel)