Lumadnong Pagkapangulo, gasa ug tahas sa Ginoo

Karon ang ikaduhang tuig sa pagsaulog sa tema nga “Lumadnong Pagkapangulo, gasa ug tahas sa Ginoo” sa tibuok Simbahan sa Pilipinas sa Domingo sa mga Lumad o Indigenous People’s Sunday (IP Sunday) pinanguluhan sa Catholic Bishops’ Conference of the Philippines’ Episcopal Commission on Indigenous Peoples.

Gilusad ang IP Month didto sa Lake Sebu, Diocese of Marbel niadtong Oktubre 5-6, 2019 nga gitambungan sa mga IP leaders ug elders, mga IP Apostolate Directors ug volunteers, mga madre nga gikan pa sa nagkalainlaing Arkdiyoseses ug Diyoses sa Tuguegarao, Cotabato, Davao, Kabangkalan, Surigao, Puerto Princesa, Mindoro, Tagum, Digos, Marbel, Ozamis, mga Obispo sa Diyoses sa Marbel Bishop Cerilo Casicas, Bishop Jose Cabantan sa Diyoses sa Malaybalay ug Commissioned Bishop sa ECIP Mindanao ug Bishop Jose Corazon Talaoc sa Diyoses sa Kalibo.

Ika-42 na kini ka tuig sa IP Sunday. Giipaambit sa Executive Secretary sa CBCP-ECIP nga si Fr. Brendan nga gisaulog matag tuig ang Domingo sa mga lumad aron sa pagpahinumdum sa kadaghanan kanato sa pagduyog ug pag-ambit sa mga kasakit sa mga lumad sa nasud sa Pilipinas, labi na gayud sa hisgotanang development aggression, human rights violation, kaso sa mga yutang kabilin ug uban pa, ug aron sa pagpahigmata sa mga tao nga naa sa gahum ug katungdanan nga ilang ihatag ang tiunay nga pagtagad sa kalambuan sa katawhan ug katilingbang lumad.

Sa maong paglusad gipahigayon usab ang dialogo tali mga IP leaders ug elders. Pipila kanila nipadayag sa subo nga kahimtang sa mga suliran nga gisagubang sa tribu nga nagpunting sa yutang kabilin sama sa IFMA, long term lease sa plantation sa ilang luna, ang mga planta sa Industriya, ang mina, mga lumad leader nga nag-atubang ug kaso, ug ang kawalay lain nilang kadaganan. Nilaum sila nga ang Simbahan nga ilang gidangpan makig-uban kanila sa kanunay.

Si Bishop Talaoc nipadayag sa mga partisipante nga niadtong Ad Limina sa mga Obispo, ang Santo Papa nipahayag sa pagmakanunayon ug paghimo ug padayon nga buhat sa dialogo. Subay pa ni Bp. Talaoc nasayod kuno ang Santo Papa sa mga kahimtang sa katawhan sa Pilipinas.

Taliwala sa kahimtang sa mga lumad daku gayud ang hagit nga giatubang sa mga pangulo sa katilingban tungod kay daku sila og tahas sa pagpangita og kasolbaran sa ilang suliran lakip na ang mga hulga sa kinabuhi. Apan masaligon gihapon sila sa Labaw nga Makagagahun nga maoy maghatag kanila og kusog ug kaalam sa paglahutay.

Pinaagi sa buhing kultura, tradisyon, kaalam, kahibalo ug pagtoo sa katawhang lumad, daku ug taas gayud ug paglaum nga makab-ot ang kasolbaran niining tanan. Gani matod pa ni Bishop Jose Cabantan, ang lumad pinasahi ang IKSPS o Indigenous Knowledge Systems Practices and Spirituality ug mao kini ang maggagiya sa kanunay sa pagpatunhay sa katilingban, tungod kay ang tribu ra gayud ang makahatag og kaugalingong kasolbaran, ug nga ang Simbahan mupadayon sa pagpakilambigit sa ilang paglakaw sa kalampusan.

Apan luyo niining subo ug mapait nga kasinatian sa mga lumad, buhi gihapon ang kultura diha sa ilang mga awit, sayaw ug pasundayag. Kini nagpamatuod nga ang kinabuhing lumadnon nagsukad gayud sa ilang pagtoo sa Diyos. Nindot ug mabuhangon ang mga pasundayag sa kanta ug awit. Gani ang kanta sa Santos nga Misa nilumad man ang pulong nga gigamit. (Genaro Guadalquiver Jr. | IPA Coordinator)