Respetuha ang Tigulang

Dear Ate Emz,

Ipaambit ko lang kining akong kasinatian. Naay koy mga anak, dagko na sila, old enough to stand on their own. Mga ulitawo pa hinuon sila. I am 45 years old. Dugay nang mitaliwan ang akong amahan ug ang akong inahan, kalooy sa Dios baskog pa sa edad nga 84.

Ang akong concern bahin kini sa kamaguwangan namo nga igsoong babae, biyuda na siya ug dunay usa ka anak. Nagpuyo kami sa usa ka panimalay kauban ang mga pag-umangkon. Siyempre kini laging magkataas na ang pang-idaron, issue na ang pangdungog, panglihok, dali nang makalimot. Mga normal nga atong makita ug ma obserbahan sa mga katigulangan.

Isip mas ubos pa ang edad ug labaw sa tanan anak sa ginikanan, taasan ang pagsabot, pasensiya ug dugang extra sa pag amuma. Dili kanang musingka dayun inig dili masabtan. Ang inistoryahan murag dili ginikanan ang ka istorya. Kay lagi tigulang na ug hinay na ang panglihok daw murag bata nga kasab-an ang ginikanan. Daghan pa akong ma obserbahan nga mali kaayo ang iyang pamatasan.

Akoa na lang gipa sa Dios ang tanan ug iampo nga mausab ang iyang ngil-ad nga batasan kay basin ug akoang konfrontahon kaming duha ang magka issue.

Sayud ako nga pag-abot sa saktong panahon iya ra kining maamgohan ang dili niya nga maayong pamatasan. Hinaut unta.

Daghang salamat,
Lolit

* * * * * *

Dear Lolit,

Salamat sa gasa sa kinabuhi labi na sa imong inahan tungod nabulahan siya ug 84 ka tuig sa iyang panaw sa kinabuhi, ug nagpadayon pa sa pag-ihap sa dugang mga katuigan depende sa kabubut-on sa atong Ginoo. Nagtuo ko nga ang imong kamaguwangan nga igsoong babaye anaa usab sa iyang twilight years.

Sa imong sitwasyon nakahinumdum ko sa amoang kahimtang kaniadto nga naa pud mi duha ka tigulang (akong lola sa side sa akong mama ug lolo sa side sa akong papa), nga nagpuyo kauban sa among panimalay. Usa ka higayon nga gibisitahan sila sa pari aron sa paghatag og Komunyon, dili gyud nako makalimtan ang iyang gisulti nga “bulahan gyud ang panimalay nga adunay tigulang nga atimanon”. Sumala niya, kini tungod kay kinahanglan nimo nga adunay sako-sako nga pasensiya, pagsabot ug labaw sa tanan, paghigugma dinha sa pagatiman kanila. Sayod kita nga sa pagkatinuod lang, adunay daghang mga pagbag-o kung ang usa moabot sa pagkatigulang. Sumala sa imong napanid-an, sila nahimong hinay na ang pandungog, huyang, hinay maglihok, clumsy, ug gani kalimtanon pa gyud.

Ug karon, sa bahin sa imong igsuon, naa siya sa kahimtang sama sa imong inahan mao nga kinahanglan usab niya ang inyong pasensiya. Tingali ang iyang pagdaku o pagtaas sa tingog imoha lang na interpret na “singka” tungod kay siya mismo basin naglisod na sab sa iyahang pangdungog. Dugang pa niini, isip usa ka kamagulangan, naa siya’y tendency nga mahimong bossy, authoritarian ug nag expect nga ang uban mosunod niya. Siya ang decision maker. Sa iyang edad, lisud na gyud ang magbag-o. busa, kinsa na karon ang magbag-o?

Sumala pa sa usa ka panultihon, dili nimo mabag-o ang usa ka tawo tungod kay wala kay control niya. Madismaya ka lang tungud kay kaugalingon nga desisyon ang pagbag-o. Apan ang mahimo nimong usbon mao ang imong attitude towards that person. Paano? According to St. Mother Teresa of Calcutta, “be the change you want to happen.” Kung sa imong tan-aw nagtaas iyang tingong, baslan nimo sa modulated voice. Sigurado ako nga sundon niya ang tono sa imong tingog. Aron malikayan ang sigawan, kung naa kay ikasulti, duola siya, hinay hinay nga kupti and iyang kamot samtang nakigsulti ka kaniya duol sa iyang dunggan. Ang imong gentle touch siguradong makapahumok sa iyang kasingkasing ug mobati siya sa imong gugma ug pag-atiman. Ug sa dili lang nimo mahibal-an, ginabuhat na diay niya sa inyong inahan kining iyang nasinati nga gugma ug pag-atiman gikan kanimo. Love begets love, you know.

Sulayi ninyo ang pag dialogue imbes nga komprontasyon. (ang komprontasyon man gud nagpasabot og negatibong pag-atubang sa mga isyu). Walay bisan unsa nga isyu nga dili masulbad sa pag dialogue. Ang importante abli ang kasingkasing sa pagpaminaw sa usag-usa nga walay paghusga, ug timan-i nga ang tumong niini mao ang pagsinabtanay ug pagtinabangay sa usag-usa. Labing maayo nga mas ma point out usa nimo ang iyang mga maayong binuhatan kaysa ipunting ang iya lang mga kasaypanan ug mga kakulangan. Tingali sa inyong pagpaambit sa inyong tagsa-tagsa nga bahin sa mga panghitabo, imong mahibal-an kung diin gikan kining imong naobserbahan nga “ngil-ad niyang pamatasan”. Hinumdumi nga ang imong igsoon, usa na ka balo, ug aduna sab iyang kaugalingon nga mga pakigbisog sa kinabuhi. Mao nga gikinahanglan sab siya og taas nga pasensiya ug pagsabot.

The dynamics of living together under one roof is very challenging because you “rub each others’ elbows”. You have to deal with individual differences at different age levels. However, if love reigns and translated into service with patience, kindness and compassion, surely peace and harmony will prevail amidst all the dynamics of the family relationship. Tinuod ang imong gipadayag nga moabot gyud ang panahon nga makaamgo ang imong igsuon sa iyang mga “dili maayo nga pamatasan”. Apan mahitabo lamang kini sa imong tabang pinaagi usab sa imong positibo ug bag-o nga attitude ngadto kaniya. Remember, Improvement always starts with “I” Labaw sa tanan, ubani gyud ang tanang paningkamot sa pag-ampo. Ang pag-ampo mao lamang ang atong kusog, sumala ni San Pedro Poveda. Walay imposible sa atong Ginoo. Unsa kaha kung sa imong inisyatiba, magsugod mo sa pag-ampo nga magkauban isip usa ka pamilya? Remember the family that prays together stays together. Labaw sa tanan, ang Ginoo mobu-bu sa daghang mga panalangin ug mga grasya nga inyong gikinahanglan aron mahimo nga taliwala sa inyong panimalay, ang kalinaw, gugma, kalipay ug panag-uyon nagahari. Uban niini nga atmosphere, ang kinabuhi sa imong inahan mapuno sa gugma ug kalipay samtang siya nagpadayon sa iyang nahabilin nga mga tuig sa iyang paglawig dinhi sa kalibutan.

God bless you more.

Ate Emz