Ngil-Ad Man Diay Mamalikas

Dear Ate Emz,

Ulitawo pa ako hangtod karon sa akong pang-edaron nga 30 anyos. Ang akong kasinatian mahitungod sa akong batasan kaniadto nga kusog mamalikas. Akong naandan kining mamalikas tungod sa akong madungog sa ubang tawo sa dihang bata pa ako. Makalingaw paminawon apan sa karon nga naa na akoy saktong panghuna-huna ngil-ad ug dili gayud husto.

Akoa man gud usahay madunggan sa uban labaw na sa mga kabataan nga mamalikas gani ma relate dayun nako sa akong kaugalingon kaniadto. Pagka ngil-ad man diay paminawon. Naulaw ako sa akong mga kinaiya sama sa ingon kay tungod ingon ana sab ko kaniadto.

Sa hinay-hinay akong ginapaningkamutan nga mahunong ug hangtud nga mawala na ang maong kinaiya. Labaw na kung aduna na akoy kaugalingong mga anak.

Hangtod dinhi na lang ang akong pagpaambit ug nanghinaut ko nga sa akong gamay nga paagi, kini nga kasinatian makapalamdag sa uban.

Daghang Salamat,
Jojo

* * * * * *

Dear Jojo,

Akong nahinumdoman ang akong teacher sa High School. She used to tell us that we came into this world like an empty piece of paper. Gradually as we grow, hinay-hinay nga ginasulat ang atong kinaiya sumala sa atong nakat-onan gikan sa mga significant persons we grow up with. Mao nga sa imong kasinatian, nakat-onan nimo ang pagpamalikas dinha sa mga tawo nga kauban nimo samtang ikaw nagdako. Ug tinuod, nahimo kini nga part and parcel na sa imong kinaiya hangtod nga murag ordinaryo na lang sa imoha ang pagbungat ug mga words nga dili maayo.

Sa pagka karon nakita nimo ang imong kaugalingon dinha sa mga bata, nga sa ilang pangidaron mao sab ang nagagawas sa ilang mga baba, ug naka realize ka nga ngil-ad gyud diay kini!

Sumala sa Balaang Kasulatan, “train up a child the way he should go; and when he grows old he will not depart from it” (Proverbs 22:6). Mao nga importante kaayo ang papel sa mga ginikanan tungod kay sila ang unang mga magtutudlo sa mga bata. Busa, kung dili nila giyahan ang ilang mga anak sa pagpili sa husto nga direksyon sa kinabuhi, dali ra sila molakaw sa sayop nga dalan. Og ang usa ka sayop nga dalan mao ang mga nakat-unan nga mga pagpamalikas. Ang mga bata baya, kung unsay ilang madungog og makit-an sa mga hamtong, bisan dili sakto, nagtuo sila nga kini tama, kay ginabuhat man sa mga magulang. Ug matisok kini sa ilang hunahuna. Mao na kini ang ginaingon nga “and when he grows old, he will not depart from it”…ma apply sab sa mga dili maayong pag train sa bata.

Usa ka gasa sa Ginoo nga na realize nimo kini nga dili maayo nga kinaiya. Sa tinuod lang, kung ang usa ka kinaiya nakat-unan gikan pa sa pagkabata hangtod sa pagdako, lisud gyud kini i-unlearn. You really need to be mindful and conscious of what comes out of your mouth. You have to be mindful and check yourself more often samot na kung automatic na on your part ang mga words nga malitok. Kinahanglan mag exert gyud og effort. Lisod siya apan dili imposible. One step at a time, one day at a time, the bad habit will later be replaced by good habits. Disiplina lang gyud ang kinahanglan.

Seek God’s help. Lisud gyud ang pagbag-o ug ang ubang mahinungdanong pagbag-o makab-ot lamang sa tabang sa atong Ginoo.

Prayer is our only strength. Ubanan nimo sa hingpit nga pag-ampo ang imong pagpaningkamot aron mahatagan ka og igong kusog aron mabuntog kini nga batasan.

Hinaot unta nga moabot na gyud ang panahon nga totally mawala na sa imoha kining dili maayo nga habit kay naga reflect gyud kini sa imong personality.

God bless you more,
Ate Emz`