Naibtan og tunok

Dear KNOT,

Ako usa ka probinsiyano, 25 anyos ug nanimpalad sa siyudad kauban akong higala. Taliwala sa pandemya swerte nga duna pay trabaho nga among nasudlan. Nanilbihan sa usa ka mag-tiayon nga dunay negosyong kan-anan. Kami duha sa akong higala maoy tigluto, tighugas, limpyo ug “all around” kung baga. Walay angayng kabalak-an kay tungod sanay kami sa maong gimbuhaton.

Kining mag-asawa nga tag-iya diin kami nanarbaho dunay anak nga lalaki nga nagpangidaron ug 17 anyos. Usa ka higayon niana nilakaw ang mag-asawa ug kami ang gitugyan nga bantayan ang maong kan-anan. Kining maong anak nila nga lalaki dunay gikuha sa kaha nga wa mi nasayod kung unsa kadto o pilay kantidad. Dili kami makahimo sa pagbadlong kay lagi anak sa among amo. Miingon ra siya ug dili kuno mi magsaba. Nakuyawan kaming duha sa akong higala kung unsay among dangatan niini kung masayran sa among amo ang nahitabo.

Sa pagbalik sa among amo gikan sa ilang pagpangompra direcho sa kaha ug nag inventory. Grabe ang among kakulba niadtong tungura, dili mi mahimutang kung unsay among buhaton. Isulti ba namo ang tinuod o magpakabuta bungol na lang. Wala madugay nahibaw-an sa among amo nga lalaki nga kulangan ang sulod sa kaha. Gipatawag mi niya ug gikumpronta. Sa pagsukit-sukit dili nako mamahimong itago ang tanan. Kung makalusot man kunsinsiya nako kini hangtud sa kahangturan ug kung isulti nako ang kamatuoran mamahimong dili maayo ang buot sa anak sa akong amo namong duha sa akong higala apan naka ingon ko sa akong kaugalingon nga sige lang kung unsa man mangita na lang ug laing kapangitaan.

Among gisulti ang tinood nga dunay gikuha ilang anak sa dihang tua sila nangumpra. Giankon sab namo ang mamahimong hinungdan kung isulti ang kamatuoran o dili, apan mas nagpalabi ang among kunsiyensiya nga katungod sa among amo nga mahibal-an ang tanan.

Human niadto gipatawag sa among amo ilang anak ug giukit-sukit ug diay kadto usa lamang ka pagsuway namo kung unsay among buhaton sa mga ingon aning situwasyon. Niadtong tungura murag naibtan mi ug tunok ug nakalingkawas sa kahadlok. Nagpasalamat ang among amo nga matud pa masaligan daw kuno mi.

Nahimuot ako maghunahuna niadtong panghitabo-a. Sa kasamtangan anaa pa kami ug padayong nanilbihan.

Daghang Salamat
Ben

* * * * * *

Dear Ben,

Ang inyong kasinatian nagpahinumdum kanato sa usa ka panultihon, “honesty is the best policy.” Kung atong pangutan-on ang mga employers karon, ang pagkamatinud-anon ug kasaligan mao ang mga kinaiya nga ilang gipangita sa ilang mga trabahante. Naa koy nahibaluan nga employer dili siya nagtan-aw kung tag-as imong mga grado sa card, nakahuman ka ba sa college o wala, basta ang iyang ginadawat ang matinud-anon ug kugihan. Nagatuo man gud siya nga makat-unan ra ang kahanas sa trabaho.

Tinuod, naay mga employers nga sulayan gyud nila ang ilahang mga trabahante, sama sa inyong nasinati. Sulayan man o dili, dapat buhaton lang gyud kung unsay angayang buhaton. Ang atong konsensiya kasagaran mao ang motudlo kanato kung unsa ang tama o mali. Remember, in any situation, the Standard of God, His commandments should be the bases of one’s choices.

Usa pud ka pakigbisog sa kaugalingon ang pagpili sa tinuod o dili tinuod sama sa nahitabo bahin sa gibuhat sa anak sa inyong amo. Naa kamo sa sitwasyon nga pillion asa sa duha…ma bad shot kamo sa mata sa anak sa inyong amo? o kargo de konsensiya ninyo nga dili kamo nahimong matinud-anon? Usahay pud makahatag ka og rason nga “walay nakakita” apan dili gyud kamo makatago sa mata sa Ginoo kay nahibalo Siya sa tanan. Busa, kung unsa man ang inyong napili nga buhaton, nagpakita lang kung unsay inyong mga mithi (values). Sa inyong kabahin makita nato nga inyong gihatagan ug importansiya ang pagka matinud-anon kay sa maayong relasyon dinha sa anak sa inyong amo.

Nakasulti kamo nga makakita ra gihapon mo ug laing trabaho kung mahimong bad shot kamo sa anak sa inyong amo. At least napanghawakan ninyo ang limpyo nga konsensiya ug inyong gisunod ang pagbuot sa Ginoo sa Iyang sugo; THOU SHALL NOT BEAR FALSE WITNESS AGAINST THY NEIGHBOR…and telling a lie is implied here. It is indeed liberating to be honest and truthful. As the Scripture says, whoever can be trusted with small things can also be trusted with bigger things. (Lk. 16:10) Dili lang mahibaw-an, malay ninyo basig sa umaabot, buhaton mo og manager sa inyong gitrabahuan tungod sa inyong pagkamatinud-anon ug kakugihan. Barugan ang tinuod bisan unsa pa ang sangputanan niini. Busa, kinahanglan gyud nga naa kita kaisog ug pagpaubos sa kaugalingon uban sa paggiya sa Ginoo ug atong Mahal nga Inahan.

May your tribe increase, Ben, and may God bless you more.

Ate Emz