Kalagkalag: Adlaw sa paghandum

(An excerpt from the Homily of Most Rev. Romulo G. Valles, D.D., Archbishop of Davao, November 2, 2021 during the live streamed mass of the Commemoration of all the Faithful Departed (All Souls Day) at San Pedro Cathedral Parish, San Pedro Street, Davao City.)

November 2, kalag-kalag, gani mura’g gamay nga trivia akong gi-circulate sa mga parokya ug sa atong radio station ingon nga baya ha dili nato biyaan ang paggamit nga pulong “kalag-kalag” kay ato na. Unya makabati ta sa mga news nga undas, dili man na atoa intawon uy. Naupaw naku bag-o lang ko nakadungog anang undas, atong i-maintain na, ato man na nga flavor sukad sa atong katigulangan.

Karong adlawa kalag-kalag unya sa wala pa ang misa niingon si Bishop George nga Archbishop moadto ba ka sa lubong nila ni mga Obispo naa sa ubos? Archbishop Clovis Thibault, Archbishop Mabutas, si Bishop Baquial. Unya miingon ko, ambot abli ba? Pero paghuman sulti ni Bishop George niana sayod usab ako nga intawon si Bishop George dili ka kauli sa Tagum, layo. Dili mi kaduaw, kabisita sa Obispo nga nag-ordain namu Bishop Reagan gilubong sa Tagum. Gani kamo duol-duol mo dinhi sa Davao, ako dili makabisita sa akong duha ka igsoon nga wala pay tuig namatay, wala ko didto sa ilang kamatayon, dili pud ko kabisita sa kalag-kalag karon. Si Msgr. Jaime bag-ong namatay iyang igsoon dili pud intawon ni kauli sa Digos tungod sa sitwasyon karon. And yet what is beautiful karong adlawa, nindot ang atong karaan nga terminolohiya “kalag-kalag”, nindot moingon kita All Soul’s Day adlaw sa mga minatay, yano kaayo. Pero magbantay ta ang tinood nga ngalan karong adlawa “Commemoration of all the faithful departed”, commemoration of all nga matuohon nga nangamatay.

Sa ato pa dili lang gani ni duaw, dili ni adlaw nilang mga nangamatay yes medyo pero daku ta’g kabahin we are part of making this day really a pagsaulog. Dili man mga patay mo commemorate, dili man sila makahimo ana, kinsa may mo commemorate, kinsa may adlaw sa paghandum, who will do the paghandum, who? Kita! Dili lang moadto sa sementeryo kay adlaw nila, karong adlawa adlaw usab nato nga commemoration nga maghandum kanila, that is the unod of today. Busa sama sa akong giingon gahapon, akong giingon sa Domingo kinahanglan nga kitang mga medyo edaran, mga tigulang mo carry on ngadto sa mga batan-on pagpasabot unsa kaanindot kining adlaw sa paghandum. Unsay gibug-aton niining nindot nga tradition? Unsay gibug-aton sa November 1, feast of all saints ug ang koneksyon karong November 2 ang adlaw sa mga minatay, adlaw sa paghandum sa tanang mga matuohon nga nangamatay? Now let me continue, gahapon pud basi nanimba pud mo ingon ko dili ko magpanuko pagbalik ayaw kalimte nga ang paghandum sa mga patay dili exclusive sa mga katoliko, dili exclusive sa mga Christians, dili exclusive sa mga matuohon lang. Bisan ang mga pagano, bisan ang walay mga pagtoo humanly maghandum sila’g patay busa kung yano lang nga paghandum tabla ra ta’g pagano. Unsa may kalainan sa atong gibuhat karon ug sa mga pagano? They remember also the dead maona akong sulti gahapon.